AÇIK HAVA FİLM GÖSTERİMLERİ: SOVYET FİLMCİLERİ VE SANSÜR

Mülkiye’de Sovyet Sineması Rüzgarı Devam Ediyor: Sansürle Mücadele Eden Filmlerle İkinci Perde Açılıyor

Mülkiye Açık Hava Film Gösterimleri, Sovyet Sineması Retrospektifinin ilk bölümü Georgiy Daneliya seçkisi büyük ilgi gördükten sonra, sinema tarihinin en cesur ve direniş dolu sayfalarını açmaya hazırlanıyor. Mülkiyeliler Birliği ve Rus Evi Ankara iş birliğiyle, 17 Ağustos’tan itibaren başlayacak “Sovyet Filmcileri ve Sansür” başlıklı ikinci seçki, Ankaralıları sansürle mücadele eden filmlerin dünyasına davet ediyor.

Ülke sinemalarının tarihi, aynı zamanda o ülkenin sansürle mücadele eden filmlerinin ve sinemacılarının da tarihidir. Dünya sinemasında ABD’den Çin’e, Arjantin’den Türkiye’ye kadar birçok ülkede, Yılmaz Güney, Jafar Panahi ve Andrey Tarkovski gibi ustalar, yaptıkları filmler yüzünden sürgünlerle, hapis cezalarıyla ve yasaklarla mücadele etmek zorunda kalmıştır. Ancak siyasi otoritelerin bu engellemeleri, bu filmlerin ulusal sinemaların kanonlarında yer bulmasına engel olamamıştır. Tıpkı Güney’in “Yol”u, Solanas’ın “Güney”’i ve Panahi’nin “Daire”si gibi, bu eserler de zamanla hak ettikleri değeri görmüştür.

SSCB sinema tarihi de benzer bir sansür mücadelesiyle doludur. Yönetmenlerin, oyuncuların ve senaristlerin filmlerinin yasaklandığı, zorla çalışma kamplarına gönderildiği ya da sürgüne kaçmak zorunda kaldığı örnekler, dönemin sinemasının ne denli baskı altında olduğunu gösterir. Ancak dünyanın diğer örneklerinde olduğu gibi, bu filmler ve yönetmenleri de günümüzde özgürleşerek SSCB sinema tarihinde hak ettikleri yeri almışlardır.

Ağustos ve Eylül ayları boyunca Pazar akşamları, Mülkiyeliler Birliği bahçesinde düzenlenecek gösterimler, sinemanın sadece bir sanat değil, aynı zamanda ifade özgürlüğünün de bir aracı olduğu gerçeğini vurgulayacak. Her film, Sovyetler Birliği’nin katı ideolojik kurallarına karşı duran yönetmenlerin hikayelerini ve eserlerini keşfetme fırsatı sunacak.

Gösterim Takvimi

17 Ağustos: Andrei Rublev (Андрей Рублёв, 1966)

  • Yönetmen: Andrey Tarkovski
  • Sansür Hikayesi: Tarkovski’nin bu başyapıtı, “aşırı natüralizm,” “tarih dışı” ve “anti-patriotik” olduğu gerekçesiyle Sovyet yetkilileri tarafından katı bir sansüre uğradı ve yıllarca yasaklı kaldı. Sadece birkaç kopyası yurt dışına gönderilebilen film, Cannes Film Festivali’ndeki başarısı sayesinde Sovyetler Birliği’nde ancak 1971’de gösterime girebildi.
  • Söyleşi: Gösterim öncesi, SineFilozofi Dergisi Editörü Dr. Fırat Osmanoğulları ve Dr. Öğr. Üyesi Başaran Ayar ile film üzerine bir söyleşi gerçekleştirilecektir.
  • Özel Teşekkür: Filmin telif hakları konusundaki destekleri için Sayın Sabah Duru’ya teşekkür ederiz.

24 Ağustos: Kuryer (Курьер, 1986)

  • Yönetmen: Karen Şahnazarov
  • Sansür Hikayesi: Kuryer, Sovyetler Birliği’ndeki sinema sansürünün en katı olduğu dönemde değil, Perestroyka’nın rüzgarlarının estiği bir zamanda ortaya çıktı. İlk olarak 1985’te Gorki Film Stüdyosu’na sunulan senaryo, “ideolojik nedenlerle” reddedilmişti. Ancak, Mikhail Gorbaçov’un başlattığı Perestroyka politikaları sayesinde, senaryo bir yıl sonra Mosfilm’den onay aldı. Film, Sovyet gençliğinin bunalımlarını ve bürokrasiye yönelik eleştirilerini açıkça göstermesine rağmen, sansürlenmedi. Aksine, gişede büyük başarı yakalayarak dönemin ruhunu yakalayan sembolik bir film haline geldi.
  • Söyleşi: Gösterim öncesi, yazar Ahmet Ümit ile film üzerine bir söyleşi gerçekleştirilecektir. Söyleşide, 1985 yılında bir eylül akşamı sahte pasaportuyla Sirkeci’den trene binerek Moskova’ya giden genç bir devrimcinin hikayesi de konuşulacaktır.

7 Eylül: Kahraman mı Hain mi (Проверка на дорогах, 1971)

  • Yönetmen: Aleksey German
  • Sansür Hikayesi: Aleksey German’ın bütün sanat hayatı sansürle mücadele ile geçmiş,  SSCB sansürü yüzünden topu topu 6 film yapabilmiş, SSCB döneminde yaptığı 4 filmden sadece biri gösterime girebilmiş, buna rağmen 1984 yılında yaptığı ve tabiki sansür yüzünden çok sonra gösterilebilen “Arkadaşım İvan Lapşin” (Moy Drug Ivan Lapschin) filmi tüm zamanların en iyi SSCB filmlerinden biri sayılmaktadır.   German’ın bu seçki için sizlere göstereceğimiz filmi “Kahraman mı Hain mi” de , İkinci Dünya Savaşı’nı, ideolojik kalıplardan sıyrılarak, ahlaki gri alanlarıyla ele alması nedeniyle sansürlendi. Bir partizan müfrezesine katılan eski bir askerin hikayesi, Sovyet kahramanlık anlatısını zedelemesi gerekçesiyle tam 15 yıl boyunca raflarda bekletildi ve ancak 1986 yılında gösterime girebildi.
  • Söyleşi: Gösterim öncesi, Prof. Dr. Erel Tellal ve Rus Evi Ankara Başkanı Doç. Dr. Alexander Sotniçenko ile film üzerine bir söyleşi gerçekleştirilecektir.
  • Özel Teşekkür: Filmin telif hakları konusundaki destekleri için Lenfilm’e teşekkür ederiz.

14 Eylül: Gel ve Gör (Иди и смотри, 1985)

  • Yönetmen: Elem Klimov
  • Sansür Hikayesi: İkinci Dünya Savaşı’nın dehşetini anlatan en sarsıcı filmlerden biri olan “Gel ve Gör,” yapım süreci boyunca büyük zorluklar yaşadı. Yönetmen Elem Klimov, filmin “aşırı natüralist” ve “savaşı yüceltmediği” yönündeki eleştiriler nedeniyle projeyi gerçekleştirmek için on yıldan fazla mücadele etmek zorunda kaldı.
  • Söyleşi: Gösterim öncesi, SineFilozofi Dergisi Editör Yardımcısı Ece Yirmibeş ve Rus Evi Ankara Başkanı Doç. Dr. Alexander Sotniçenko ile film üzerine bir söyleşi gerçekleştirilecektir.
  • Özel Teşekkür: Filmin telif hakları konusundaki destekleri için Sayın Sabah Duru’ya teşekkür ederiz.

21 Eylül: Arkadaşlar ve Yıllar (Друзья и годы, 1965)

  • Yönetmen: Viktor Sokolov
  • Sansür Hikayesi: Türkiye’de ilk kez gösterilecek olan, genç yönetmen Sokolov’un bu eseri, resmî makamlar tarafından “sert sansüre” maruz kalmış ve birçok sahnesi kesilmiştir. Sokolov, dönemin bürokrasisine karşı filmini tam olarak savunamasa da, eserin orijinal hali, Sovyet toplumunun gündelik yaşamını trajikomik bir dille ele almasıyla dikkat çeker. 
  • Özel Teşekkür: Filmin telif hakları konusundaki destekleri için Lenfilm’e teşekkür ederiz.

Sinema sanatının özgürlüğünü ve gücünü tartışacak olan bu özel gösterim serisi, tüm Ankaralı sinemaseverleri Mülkiyeliler Birliği bahçesinde unutulmaz bir yolculuğa davet ediyor. Güncel program bilgileri için @mulkiyelilerbirligi ve @ruseviankara sosyal medya hesaplarını takip edebilirsiniz.

Notlar:

* Tüm gösterimlerimiz ücretsiz ve kamuya açık olacaktır.

* Gösterim programında, hava durumu ve benzeri koşullara göre değişiklik yapılabilir. Güncel bilgilere Mülkiyeliler Birliği’nin sosyal medya hesaplarından ve web sitesinden ulaşabilirsiniz.

Saygılarımızla,

Mülkiyeliler Birliği Yönetim Kurulu